مزایا و عوارض جانبی احتمالی IGF-1
فاکتور رشد شبه انسولین ۱ که عموما با نام (IGF-1) شناخته میشود یک هورمون پلی پپتید متعلق به خانواده فاکتور رشد میباشد. تولید این هورمون به شکل طبیعی در بدن هر انسانی صورت میگیرد و عمده تولید آن در کبد و تا حدودی در بافتهای محیطی انجام میشود. اما نوع مصنوعی آن نیز وجود دارد که توسط تکنولوژی دی ان ای نوترکیب تولید میشود.
(IGF-1) یک هورمون به شدت آنابولیک میباشد که میتواند روی بخشهای بسیار زیادی از بدن تاثیر بگذارد. همچنین با هورمون رشد نیز دارای یک رابطه مهم میباشد و از لحاظ ساختاری بسیار شبیه به انسولین میباشد. چندین محصول مصنوعی (IGF-1) مختلف وجود دارد، اما شاید شناخته شده ترین نوع آن (Increlex) تولید شده توسط کمپانی (بلورکسال) باشد.
از دیدگاه درمانی عمدتا از (IGF-1) برای درمان کمبود سطح آن استفاده میشود. اما همچنین از آن در بیمارانی که به هورمون رشد پاسخ نمیدهند نیز استفاده میشود. در این نوع از درمان، ممکن است در بدن فرد بیمار مقدار مناسبی هورمون رشد وجود داشته باشد اما بدنش به هر دلیلی نمیتواند به آن واکنش نشان دهد. استفاده از (IGF-1) در درمان این بیماری مورد تعیین سازمان غذا و دارو نیز قرار گرفته است، اما برخی از متخصصان در مورد استفاده از آن بحثهای جدل برانگیزی را مطرح کردهاند زیرا این هورمون میتواند تاثیرات بالقوه متابولیکی نیز داشته باشد. اما از دیدگاه بهبود عملکرد، (IGF-1) در این سالهای اخیر توانسته خود را یک هورمون مهم نشان دهد. این هورمون بسیار آنابولیک و دارای خواص ریکاوری قوی میباشد و در بین بدن سازان توانسته محبوبیت زیادی را کسب کند.
عملکرد و ویژگیهای (IGF-1)
(IGF-1) یک هورمون پروتیینی شامل یک زنجیره دارای ۷۰ آمینو اسید میباشد. توالی این آمینو اسیدها چه در نوع مصنوعی و چه در نوع طبیعی آن یکسان میباشد و تفاوتی در آن وجود ندارد. به عنوان یک هورمون کاربردی، (IGF-1) عمدتا از طریق بهبود آمینو اسید ها، گلوکز و اسیدهای چرب میتواند از رشد بدن پشتیبانی کند. از آنجایی که این هورمون با انسولین یک رابطه بسیار نزدیک دارد، پس میتواند روی سطح قند خون نیز تاثیر بگذارد. مصرف (IGF-1) به صورت بالقوه قادر است باعث کاهش قابل توجه سطح قند خون و در نتیجه باعث ایجاد وضعیت هیپوگلیسمی شود. از آنجایی که این هورمون میتواند باعث بهبود سطح اسیدهای چرب شود، پس در گذر زمان قادر خواهد بود میزان درصد چربی بدن فرد را افزایش داده که این موضوع قطعا یک عارضه جانبی بالقوه بد تلقی میشود. اما به هر حال، اگر رژیم غذایی شما به خوبی طراحی شده باشد و فعالیت خوبی نیز داشته باشید، این جذب بیشتر گلوکز میتواند در صورت ادامه تزریق (IGF-1) برای شما مفید باشد.
(IGF-1) نشان داده است که به شکل قابل توجهی میتواند باعث افزایش تعداد سلولها در ماهیچههای اسکلتی شود که همین امر در نهایت میتواند باعث بهبود رشد ماهیچههای خالص شود. این فرایند با فعال سازی گذر گاه PI3K)-AKT) روی میدهد. این هورمون از این طریق نه تنها میتواند باعث رشد عضلات شود، بلکه میتواند باعث رشد استخوانها و تا حدودی باعث رشد ارگانهای داخلی بدن شود.
(IGF-1) همچنین دارای یک رابطه نزدیک با هورمون رشد نیز میباشد، که یک هورمون قدرتمند و طبیعی دیگر میباشد که در بدن هر انسانی تولید میشود. هورمون رشد نیز همانند (IGF-1) آنابولیک میباشد و در واقع (IGF-1) مسول بخش عمده ای از فعالیتهای آنابولیک هورمون رشد میباشد. ۲ ویژگی مهم حاصل از کار این دو هورمون مرتبط با احتباس نیتروژن و سنتز پروتئین در بدن میباشد. بهبود احتباس نیتروژن در عضلات مهم میباشد، زیرا حدود ۱۶% از تمام بافتهای ماهیچه ای متشکل از نیتروژن میباشد. هنگامی که سطح نیتروژن عضلات کاهش یابد، این موضوع میتواند فرد را وارد وضعیت کاتابولیک (تجزیه عضلات) کند. اما از آن طرف، هرچه سطح نیتروژن عضلات را بیشتر افزایش دهیم، میتوانیم بیشتر در وضعیت آنابولیک باقی بمانیم و در نتیجه میتوانیم عضله سازی بهتری را انجام دهیم.
سنتز پروتئین به میزان سرعت پروتئین سازی یک سلول اشاره دارد و همانطور که میدانید پروتئین جز واحدهای تشکیل دهنده اصلی عضلات هستند. پس درک این موضوع که چگونه سنتز پروتئین میتواند برای ما مفید باشد سخت نیست. بهبود سنتز پروتئین، نه تنها میتواند باعث عضله سازی بیشتر شود، بلکه میتواند یک نقش یکپارچه در بهبود فرایند ریکاوری نیز داشته باشد، که دقیقا در حین همین فرایند است که پیشرفت واقعی شما رخ خواهد داد. همین رابطه نزدیک بین هورمون رشد و (IGF-1) میباشد که منجر به افزایش تعداد سلولهای ماهیچه ای و همچنین بهبود رشد فیبرهای ماهیچه ای میشود. با مصرف (IGF-1) شما میتوانید هم تعداد سلولهای ماهیچه ای (هایپرپلازی) را افزایش داده و هم باعث افزایش حجم فیبرهای ماهیچه ای (میتوجنسیس) شوید.
اگرچه میزان قدرت (IGF-1) از منظر آنابولیکی بسیار قابل توجه میباشد، اما این قدرت تحت سیطره میزان پروتیینی است که به سلولهای ماهیچه ای منتقل میشود. بدون وجود مقادیر کافی پروتئین، استفاده از (IGF-1) آنچنان توجیهی ندارد و اثر آن بسیار اندک خواهد بود.
(IGF-1) همچنین از منظر ترمیم و ریکاوری نیز دارای قدرت مناسبی میباشد. در حقیقت میتوان آن را کاملا قدرتمند دانست. این موضوع را میتوان در تولید بافتهای همبند توسط این هورمون به وضوح مشاهده کرد. (IGF-1) میتواند همچنین باعث بهبود کارکرد کلاژن نیز شود. کلاژن در تمام بافتهای همبند بدن انسان یافت میشود. بهبود در عملکرد کلاژن منجر به افزایش قدرت استخوانها و همچنین افزایش قدرت ماهیچهها در حرکات مناسب میشود. این هورمون همچنین میتواند روی پوست و رگهای خونی نیز تاثیر مثبت بگذارد. (IGF-1) همچنین میتواند باعث بهبود فرایند ترمیم غضروفها و همچنین بهبود تراکم استخوانی شود که همین امر استفاده از این هورمون را در افرادی که به دنبال جوان سازی خود هستند عالی کرده است.
این هورمون همچنین به دلیل خواص خود روی بهبود و حفاظت از نورونها نیز شناخته میشود که همین امر به شکل بالقوه میتواند منجر به بهبود فعالیتهای ذهنی شود. این مزیت میتواند برای افراد مسنی که دچار مشکلات زوال عقل شدهاند بسیار مفید واقع شود. اما به هر حال، در این زمینه همچنان باید تحقیقات بیشتری انجام شود تا تاثیر کامل این هورمون شناخته شود، اما نتایج تحقیقات فعلی نیز اینطور به نظر میرسد که امیدوار کننده هستند.
تاثیرات (IGF-1)
به شکل نرمال تاثیرات (IGF-1) در بهترین حالت در دوره حجم و برای افزایش حجم عضلات و همچنین بهبود ریکاوری نمایان میشود. افراد بسیار کمی از آن در دورههای کات نیز استفاده میکنند، اما از آنجایی که این هورمون میتواند تاثیر منفی روی سرعت متابولیسم داشته باشد، پس این موضوع در دوره کات چیزی نیست که شما بخواهید به دنبال آن باشید. اما در این زمینه استثناتی نیز وجود دارد. برخی از بدن سازان رقابتی هستند که میتوانند در دوره کات و دوره آمادگی قبل از مسابقات خود نیز از (IGF-1) استفاده کرده و همچنان کم چرب بمانند و در همین حین عضلات خود را نیز حفظ کنند. برای انجام این کار شما نیازمند سالها تجربه میباشید.شما نه تنها باید درک کاملی از هورمونها پیدا کنید بلکه باید به یک درک کامل از تاثیر آنها روی بدن خود نیز برسید.
برای افرادی که به دنبال عضله سازی خالص هستند، چندین روش کارامد در نحوه استفاده از (IGF-1) وجود دارد. بسیاری از افراد از این هورمون در طول دوره استفاده از استروییدهای آنابولیک خود استفاده میکنند، که این امر تنها باعث بهبود سرعت عضله سازی خالص و همچنین مقدار آن میشود. برخی دیگر نیز هستند که از این هورمون در طول یک بازه زمانی به نام بازه زمانی بریج (پل) استفاده میکنند که این روش برای بدن سازان حرفه ای تر است. یک پل اشاره به بازه زمانی بین یک دوره استرویید آنابولیک دارد. در این مورد، فرد مصرف تستوسترون در دوزهای نگهداری را همراه با افزودن (IGF-1) ادامه میدهد. بسیاری از افرادی که این روش را انجام میدهند، همچنین از هورمون رشد نیز استفاده میکنند. به این صورت که آنها مصرف هورمون رشد را از پایان دوره استرویید خود شروع و آن را در بازه زمانی بریج ادامه میدهند.
جدائی از زمان خاصی که برای مصرف این هورمون در نظر دارید، چه در طول دوره استرویید و چه در طول دوره بریج، به شکل نرمال مصرف هورمون رشد توصیه میشود. (IGF-1) اگرچه بسیار آنابولیک میباشد اما در عین حال قابلیت افزایش ذخایر چربی بدن را نیز دارد. در طول دوره حجم، حفظ کردن سطح مناسب چربی بدن به خودی خود سخت میباشد و با مصرف (IGF-1) این موضوع پیچیده تر میشود. اما هنگامی که از هورمون رشد استفاده کنید، بهبودی که در سرعت متابولیسم ایجاد میکند باید برای تحت کنترل گرفتن اوضاع کافی باشد. به علاوه همکاری بین این دو هورمون نیز قابل توجه است.
اما با مصرف (IGF-1) در طول دوره حجم یا فصل خارج از مسابقات چه انتظاری میتوانید داشته باشید؟ سخت است که بخواهیم یک عدد مشخص در رابطه با میزان افزایش وزن بدن یا میزان افزایش قدرت بیان کنیم. زیرا هر انسانی متفاوت از دیگران میباشد و نوع واکنش بدن هر فردی مقداری متفاوت میباشد بنابراین تعیین میزان خاصی سخت میباشد. اما به هر حال، تحقیقاتی نیز هستند که میتوان از آنها اطلاعاتی استخراج کرد، مخصوصا یک تحقیق انجام شده روی موش هایی که از (IGF-1) استفاده کرده بودند.
در این تحقیق موش هایی که از (IGF-1) استفاده کرده بودند، توانستند ۱۵% افزایش حجم و ۱۴% افزایش قدرت داشته باشند. این ارقام در نگاه اول ممکن است در نظرتان کوچک به نظر برسند، اما در واقع این میزان پیشرفت بسیار قابل توجه است. برای مثال، یک بدن ساز با وزن ۲۲۰ پوند را در نظر میگیریم، اگر ۱۵% به حجم او اضافه شود، وزن این فرد به ۲۵۰ پوند میرسد که این میزان پیشرفت اصلا کم نیست. البته این تحقیقات روی موشها انجام شده است و نمیتوان با قاطعیت گفت که در انسانها نیز چنین نتایجی حاصل خواهد شد. نمونه این عدم تطابق پذیری را میتوان در مورد تحقیقات انجام شده روی کلنبوترول مشاهده کرد. این دارو در تحقیقات حیوانی اثرات آنابولیکی قدرتمندی را نشان داد اما هنگامی که در انسانها مورد استفاده قرار گرفت نتوانست آن اثرات را بروز دهد.
اما به هر حال، اگرچه نمیتوانیم که با قاطعیت بگوییم (IGF-1) میتواند باعث افزایش حجم به میزان ۱۵% شود، اما میدانیم که قدرت آنابولیکی (IGF-1) روی انسان به شدت زیاد میباشد. اگر شما حتی نصف آن میزان پیشرفتی که در موشها مشاهده شد را نیز به دست آورید، باز هم پیشرفت قابل توجهی میباشد. آخرین تاثیر (IGF-1) روی ریکاوری فرد میباشد. این هورمون میتواند ریکاوری کلی بدن از تمرینات و فعالیتهای استرس زا را بهبود دهد، اما اثر آن به اینجا ختم نمیشود. (IGF-1) در واقع دارای خواص ترمیمی واقعی میباشد و همانند مسکنها نیست و میتواند یک عامل درمانی واقعی باشد. مصرف (IGF-1) میتواند به شکل قابل توجهی زمان لازم برای درمان آسیب دیدگیهای مفاصل را کاهش دهد. همچنین مصرف آن نشان داده است که میتواند به شکل قابل توجهی باعث افزایش سرعت ترمیم تاندونها و لیگامنتها شود. از آنجایی که تمام نقاط ذکر شده توسط ورزشکاران با فشار زیادی به کار گرفته میشوند، پس (IGF-1) میتواند یک هورمون به شدت با ارزش در این زمینه باشد.
عوارض جانبی (IGF-1)
برخی عوارض جانبی احتمالی برای مصرف (IGF-1) وجود دارد اما در مقایسه با بسیاری از هورمونهای دیگر این عوارض واقعا زیاد نیستند. اما اشتباه نکنید، برخی از این عوارض جانبی احتمالی میتوانند نگران کننده باشند. اما همانند اکثر دیگر هورمونها میتوان به آن امید داشت. رایج ترین عارضه جانبی (IGF-1) هیپوگلیسمی میباشد. تحقیقات بالینی نشان دادهاند که بیش از ۴۰% افرادی که از (IGF-1) استفاده کرده بودند شاهد بروز هیپوگلیسمی در سطوح مختلف بودهاند. از بین افرادی که وارد وضعیت هیپوگلیسمی شده بودند، ۷% آنها تجربه سطح شدید آن و حدود ۵% آنها تجربه تشنج هیپوگلیسمی را داشته اند.
به طور قطع تشنج اصلا چیز خوبی نیست و اگر هم تا کنون تجربه هیپوگلیسمی را داشته اید پس میدانید که باید از چنین چیزی اجتناب کرد. خوشبختانه، جلوگیری از بروز هیپوگلیسمی هنگام مصرف (IGF-1)، یکی از راحت ترین کارهای دنیا میباشد. در حقیقت اگر این وضعیت در شما بروز کند، پس مقصر خودتان هستید. قبل از تزریق (IGF-1)، شما میبایست هر دفعه به میزان کافی از قندهای ساده (کربوهیدراتهای ساده) و همچنین مقادیر کافی غذا استفاده کنید، مخصوصا پروتئین و ترکیبی از کربوهیدراتهای ساده و پیچیده. مصرف غذای شما باید تقریبا ۱۵-۲۰ دقیقه قبل از تزریق (IGF-1) باشد. هنگامی که تزریق انجام شد، اگر باز هم شاهد بروز علائم هیپوگلیسمی بودید، بلافاصله قندهای ساده بیشری مصرف کنید و مصرف را تا زمانی ادامه دهید که علائم از بین روند. علائم رایج هیپوگلیسمی عبارتند از :
- گیجی
- خواب آلودگی
- گرسنگی (اغلب شدید)
- افسردگی
- عرق کردن
- تپش قلب
- لرزش
- سردرد
- لکنت زبان
- عدم توانائی در تمرکز کردن
- اضطراب
- رفتارهای غیر نرمال
اگر علائم هیپوگلیسمی شروع به بروز کرد، بلافاصله شروع به مصرف کربوهیدراتهای زود هضم نظیر شکلات، آبنبات یا هر نوع ماده غذایی شیرین یا نوشیدنیهای کربوهیدراتی و آبمیوه کنید. آب انگور یک گزینه فوقالعاده میباشد. اگر این علائم را نادیده بگیرید، این امر میتواند باعث بروز هیپوگلیسمی شدید شود، همانطور که در موارد زیادی اینگونه شده است که این امر حتی میتواند باعث مرگ نیز شود. بروز هیپوگلیسمی شدید میتواند منجر به گیجی شدید، تشنج و بیهوشی شود. اما همانطور که توضیح داده شد اگر به درستی از (IGF-1) استفاده کنید، دلیلی برای بروز چنین وضعیتی نمیباشد.
اگرچه جلوگیری از بروز هیپوگلیسمی بسیار آسان میباشد، اما همچنان یکی از عوارض جانبی رایج بین مصرف کنندگان (IGF-1) میباشد، اما عوارض دیگری نیز هستند که باید آنها را نیز مد نظر قرار دهید. علیرغم اینکه این هورمون دارای تاثیرات مثبت روی مفاصل میباشد، اما برخی از مصرف کننده (IGF-1) میتوانند شاهد بروز درد مفصل نیز باشند. برخی از افراد گزارش بزرگی لوزههای خود را دادهاند که در این حالت فرد میتواند به شدت خور و پف کند. بزرگی قابل توجه ارگانهای داخلی بدن نیز در برخی بیماران گزارش شده است، مخصوصا بزرگی کلیه و طحال.
همین امر باعث میشود که میزان مصرف (IGF-1) مهم باشد و اگر سطح کلسترول را نیز مد نظر قرار دهیم این امر مهم تر نیز خواهد شد. مصرف (IGF-1) میتواند باعث افزایش سطح کلسترول شود، اما با داشتن یک رژیم غذایی سالم میتوان از بروز آن جلوگیری کرد. همچنین باید به یاد داشته باشیم، بسیاری از افرادی که از (IGF-1) استفاده میکنند از استروییدهای آنابولیک نیز استفاده میکنند و این استروییدها نیز خود میتوانند باعث افزایش سطح کلسترول شوند. به منظور کنترل سطح کلسترول داشتن یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم امری حیاتی میباشد. رژیم فرد باید سرشار از اسیدهای چرب امگا باشد. مصرف روزانه روغن ماهی پیشنهاد میشود.
فرد همچنین میبایست میزان مصرف چربیهای اشباع و کربوهیدراتهای ساده را نیز محدود کند. البته هنگام مصرف (IGF-1) استفاده از کربوهیدراتهای ساده قابل قبول میباشد، مخصوصا زمان قبل و بعد از تزریق، اما در بازههای زمانی دیگر میزان مصرف کربوهیدراتهای ساده باید به شدت محدود شوند. همچنین توصیه میشود در برنامه تمرینی خود از مقادیر زیادی تمرینات هوازی نیز استفاده کنید. برخی افراد همچنین ممکن است از مصرف مکملهای آنتی اکسیدانی کاهش دهنده کلسترول نیز بهره ببرند.
مصرف (IGF-1) همچنین ممکن است باعث کلفتی بافت نرم صورت شود. دوزهای بالای این هورمون نشان داده است که میتواند با بزرگی ساختار صورت در ارتباط باشد، مخصوصا نواحی چانه و پیشانی و احتمال رشد در دست ها، پاها و آرنج ها. آخرین عارضه جانبی مرتبط با (IGF-1) میتواند ایجاد درد یا کبودی در ناحیه تزریق باشد. این هورمون به صورت زیر جلدی تزریق میشود و اینگونه تزریق اغلب باعث ایجاد کبودی نیز میشود. برخی از اطلاعات اینگونه نشان میدهند که در محل تزریق ممکن است بافت چربی افزایش یابد، که این اثر دقیقا مخالف اثری است که تزریق هورمون رشد روی ناحیه تزریق دارد. اما قدرت این اثر چقدر است؟ نمیتوان با قاطعیت گفت، اما بروز این اثر ممکن است، که همین موضوع میتواند تزریق دوره ای (IGF-1) را در نقاط مختلف بدن یک امر ضروری کند.
نکته پایانی : افراد مبتلا به سرطان نباید از (IGF-1) استفاده کنند. این هورمون میتواند ماهیت ساختاری و قدرت تمام سلولهای بدن را بهبود دهد، از جمله سلولهای سرطانی. اگر مبتلا به سرطان هستید یا احتمال وجود سرطان در شما هست، باید از مصرف این هورمون اجتناب کنید.
نحوه استفاده از (IGF-1)
دوزها و پروتکلهای خاص مصرف (IGF-1) چه در جامعه پزشکی و چه در جامعه بدنسازی همیشه مورد جدل بوده است. در لحاظ دیدگاه درمانی، دوزهای (IGF-1) معمولا چیزی بین ۴۰-۸۰ میکرو گرم قرار میگیرند و ممکن است ۱-۲ بار از آن در روز استفاده شود. این میزان بدون شک یک دوز بزرگ میباشد و اگر هیپوگلیسمی را مد نظر قرار دهیم کنترل این دوز میتواند سخت باشد. اکثر پزشکان دوزهای بالاتر از ۴۰ میکرو گرم را تجویز نمیکنند و دوزهای مصرفی به دقت نظارت میشوند. دوزهای مصرفی ممکن است تا ۲۰ میکرو گرم دیگر نیز به آنها اضافه شود اما تحت هیچ شرایطی میزان دوزهای مصرفی از ۱۲۰ میکرو گرم تجاوز نخواهند کرد زیرا در این حالت کنترل علائم هیپوگلیسمی به شدت دشوار و حتی غیر ممکن میباشد.
از دیدگاه افزایش عملکرد ورزشی، مصرف ۵۰-۶۰ میکرو گرم دوز بسیار رایجی میباشد، اما این میزان نیز بیش از حد است. اگر فرد به میزان مناسب تغذیه داشته باشد و از استروییدهای آنابولیک نیز استفاده کند، پس مقادیر زیادی از (IGF-1) لازم نیست تا اثرات قابل مشاهده آن بروز کند. همچنین اگر همراه با (IGF-1) مصرف هورمون رشد را نیز اضافه کنید نتایج حتی قابل توجه تر نیز خواهند بود. اکثر افراد به راحتی میتوانند با دوز ۱۵ میکرو گرم یک بار در روز شروع کنند و کم کم در صورت نیاز میزان دوز خود را افزایش دهند، اما همین میزان یک نقطه شروع بسیار خوب میباشد و میتواند پاسخگوی نیاز بسیاری از افراد باشد.
از دیدگاه مصرف کلی و به منظور افزایش عملکرد، (IGF-1) میتواند به مدت ۲-۴ هفته استفاده شود و سپس ۲-۴ هفته میبایست قطع مصرف شود و میتوانید این چرخه را تا زمان حصول نتایج مورد قبول ادامه دهید. همانطور که در بالا نیز ذکر شد بسیاری از افراد از (IGF-1) پس از دوره استرویید خود و در فاز بریج همراه با دوزهای اندک تستوسترون و هورمون رشد استفاده میکنند. اما این نوع مصرف، چیزی است که تنها باید توسط بدن سازان و مصرف کننده حرفه ای هورمونها انجام شود. اگر از دوره استرویید خود خارج و وارد دوره پاکسازی شدید، توصیه نمیشود که دیگر از (IGF-1) استفاده کنید زیرا افزایش چربی بدن در این زمان میتواند یک ریسک بزرگ باشد.
جمع بندی در مورد (IGF-1)
(IGF-1) یک هورمون فوقالعاده میباشد، اما واقعا برای هر فردی مناسب نیست. این هورمون برای آن دسته از افرادی که نسبت به مصرف داروهای بهبود دهنده عملکرد مبتدی هستند، مناسب نمیباشد. استفاده از این هورمون توسط چنین افرادی ممکن است سخت باشد و ممکن است شاهد افزایش سریع چربی بدن خود پس از مصرف این هورمون باشند که در واقع این چیزی نیست که مبتدیها خواهان آن باشند. (IGF-1) تا زمانی که مطمئن نباشید میتوانید از مزایای آن بهره ببرید نباید مصرف شود. در واقع مزایای آن را افرادی میبینند که از قبل یک پیشرفت قابل توجه در فیزیک بدنی خود داشته اند.
در این مقطع، همراه این هورمون به شدت توصیه به مصرف هورمون رشد نیز میشود. انجام این کار نه تنها نتایج بهتری را دارد، بلکه شما اطمینان حاصل خواهید کرد که میتوانید میزان چربی بدن خود را نیز تحت کنترل داشته باشید. تنها استثنا این قانون تنها برای زمانی است که فرد از کمبود (IGF-1) در بدن خود رنج ببرد، که بروز چنین وضعیتی برای اکثریت افراد خیلی کم پیش میاید.
هنوز بررسیای ثبت نشده است.